Khi màn đêm buông xuống sâu hơn, tâm trí tôi lại thường trôi theo những suy tưởng về con đường mà một lời dạy từ thời cổ đại, vượt qua bao thăng trầm thời đại, mà vẫn được bảo tồn vẹn nguyên cho chúng ta ngày nay. Đôi khi chúng ta thường lầm tưởng "Kho Tàng Pháp Bảo" phải là một thực thể đồ sộ, giống như một kho tàng khổng lồ chất đầy các tạng kinh điển cổ xưa hay những bản số hóa hiện đại. Tuy nhiên, thực tế tôi lại thấy nó tương đồng với một chiếc mỏ neo tâm linh. Một thứ gì đó giữ cho tâm mình không bị cuốn trôi bởi những xu hướng nhất thời hay các cách diễn giải "dễ dãi" của thế giới hiện đại.
Tôi tự đặt câu hỏi rằng, nếu thiếu đi kho tàng di sản đó —thiếu hụt Tam Tạng Pāḷi và những bản Chú giải, Phụ chú giải vốn được chư tiền bối tận tụy duy trì— thì chắc đạo Phật bây giờ chắc đã biến thành một thứ triết lý tâm linh pha tạp nào đó rồi. Xã hội thường có khuynh hướng làm cho giáo luật trở nên "thoải mái" hơn, cho tương đồng với phong cách sống vội vã ngày nay, tuy nhiên chính sự "bình dân hóa" đó đôi khi lại làm biến chất các giá trị đích thực của Chánh Pháp. Giáo pháp chân chính không tiêu vong trong một sớm một chiều. Thay vào đó, nó sẽ nhạt nhòa và suy yếu dần theo thời gian, cho đến khi mình chẳng còn nhận ra mục tiêu ban đầu là gì nữa.
Có những lúc ngồi lật mấy trang kinh, mình thấy hơi sợ cái trách nhiệm của việc "giữ gìn". Nhiệm vụ này không đơn thuần là giữ cho kinh sách không bám bụi trên kệ, mà chính là duy trì các tiêu chuẩn đạo đức ấy sống động trong nội tâm. Có thể coi Pháp Bảo như một hệ quy chiếu chuẩn mực. Mỗi khi gặp phải một ý kiến mới hoặc cách hành trì "lạ lẫm", hành giả luôn có chuẩn mực để đối chiếu. Nếu không có bộ chuẩn ấy, mình dễ bị dắt mũi bởi cảm xúc cá nhân hoặc bị lệ thuộc vào những cảm giác thoáng qua. Nếu tu theo cảm hứng tùy tiện thì sớm hay muộn cũng sẽ bị lạc lối, đó là bài học mà tôi đã từng phải trả giá không ít lần.
Một điều thú vị là kho tàng Pháp này không chỉ dành cho hàng ngũ tu sĩ. Mình là người cư sĩ, đôi khi cũng thấy mình có một phần trách nhiệm trong đó. Trách nhiệm ở đây không có nghĩa là đi giáo hóa cho bất kỳ ai, mà là học cho đúng, website hiểu cho kỹ để không làm sai lệch cái bản chất vốn có. Có vẻ như khi mình không dùng đến nó, Pháp Bảo chỉ là di sản chết, là những di sản nằm im trong các bộ kinh điển. Chỉ khi ta đem Pháp bảo ra để quán chiếu từng cử chỉ, lời nói hay trong những khi nội tâm dậy sóng, thì lúc đó Pháp mới thực sự trở nên sống động.
Khi tưởng nhớ các thế hệ cha ông đã kiên trì truyền tụng, sao chép kinh điển, rồi kiểm chứng từng chữ một để truyền lại, mình thấy mình hơi lười. Ta có quyền truy cập mọi thứ chỉ bằng một cú chạm trên điện thoại thông minh, nhưng cái sự "có sẵn" đó đôi khi lại làm mình hời hợt. Việc bảo vệ Chánh Pháp dường như rất lớn lao, nhưng có lẽ nó bắt nguồn từ hành động đơn giản: chịu khó ngồi xuống, đọc một đoạn kinh thật chậm, rồi tự hỏi mình có đang sống đúng như thế không. Không đòi hỏi sự hào nhoáng bên ngoài, chỉ cần một tấm lòng chân thành với chính mình.
Bên ngoài thật lặng yên, chắc đã đến lúc tôi phải dừng lại những suy nghĩ miên man này. Pháp tính vẫn luôn hằng hữu, không hề lay động, chỉ là do chúng ta mải mê tìm kiếm những điều xa vời mà bỏ quên nền tảng thiết thực ngay tại đây. Có lẽ chính trong không gian lặng yên này, lời Phật dạy mới dễ dàng thấm đẫm vào lòng người nhất.